Anayasa Mahkemesi 8/9/2022 tarih, 2022/61 E., 2022/101 K. sayılı kararıyla, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davalarının görülebilmesini nispi karar ve ilam harcının ödenmesi şartına bağlayan kuralları iptal etti.

Anayasa Mahkemesi 8/9/2022 tarih, 2022/61 E., 2022/101 K. sayılı kararıyla, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davalarının görülebilmesini nispi karar ve ilam harcının ödenmesi şartına bağlayan kuralları iptal etti.

492 sayılı Harçlar Kanunu’nun itiraz konusu kuralların da yer aldığı ilgili kısmı şöyle:

Nispi harçlarda ödeme zamanı:

Madde 28 – (1) sayılı tarifede yazılı nispi harçlar aşağıdaki zamanlarda ödenir.:

a)  (Değişik: 23/7/2010-6009/18 md.) Karar ve ilam harcı,

Karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. Şu kadar ki, ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide bir olarak uygulanır. Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez. ….”

“Harcı ödenmiyen işlemler:

Madde 32 – Yargı işlemlerinden alınacak harclar ödenmedikçe mütaakıp işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmiyen harcları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır.”

Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi özetle şu şekilde:

“Kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davasının kısmen veya tamamen kabulüne karar verilmesi durumunda davacı ödediği nispi karar ve ilam harcının tamamını geri alabilmekte ise de dava sonuçlanana kadar geçecek süre içinde nispi karar ve ilam harcı olarak ödenen tutarda meydana gelebilecek değer kaybı taşınmazın gerçek karşılığının elde edilememesine de yol açabilmektedir. Söz konusu değer kaybının gerçek karşılığın ödenmesine yönelik anayasal güvenceyi işlevsiz hâle getirmesini engelleyebilecek bir telafi mekanizması da öngörülmemiştir.

Bu itibarla Anayasa’nın 46. maddesinde öngörülen güvenceye açıkça aykırı olarak taşınmazına el atılan kişinin durumunu daha da ağırlaştıran ve bu hususta herhangi bir telafi mekanizması içermeyen kurallar Anayasa’nın sözüne aykırılık teşkil etmektedir.

Açıklanan nedenlerle kurallar, “davalısı harçtan muaf olan kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davaları” yönünden Anayasa’nın 13. ve 35. maddelerine aykırıdır. İptalleri gerekir.”


Yorum Yaz