İYİ HALLİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İYİ HALLİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZET: İyi hal kararının hükümlünün yargılandığı ve ceza aldığı dosyadaki delillere göre
verilmesi bozma sebebidir.
Yargıtay 1. Ceza Dairesi
Esas No: 2023/473
Karar No: 2023/794
Karar Tarihi: 03.03.2023
Silahlı terör örgütüne üye olma suçundan … 15. Ağır Ceza Mahkemesinin, 25.01.2018 tarihli,
2017/201 Esas ve 2018/22 Karar sayılı kararı ile 7 yıl 6 ay hapis cezasına hükümlü …'nin bu
cezasının infazı sırasında, yapılan değerlendirmede hükümlü ile yapılan bireysel
görüşmelerde ısrarcı ve manipülatif tutum ve davranışlar sergilediğine yönelik olumsuz görüş
bildirildiği ve ıslaha yönelik uyum göstermediğinden bahisle iyi halli olmadığına ve koşullu
salıverilmesinin uygun olmadığına dair Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu İdare ve
Gözlem Kurulu Başkanlığının 08.03.2022 tarihli ve 2022/1443 sayılı kararına yönelik
şikayetin, hükümlünün terör örgütüyle bağlantısının devam ettiğine dair tespitin olmadığı,
değerlendirme yapılırken somut ve denetlenebilir gerekçelerle karar verilmesi gerektiği
gerekçesiyle kabulü ile anılan kurul kararının iptaline ilişkin Manisa İnfaz Hâkimliğinin
30.03.2022 tarihli ve 2022/1942 Esas, 2022/2147 Karar sayılı kararına karşı yapılan itirazın
reddine dair merci Manisa 1. Ağır Ceza Mahkemesinin, 04.04.2022 tarihli ve 2022/375
değişik iş sayılı kararı ile ilgili olarak;
Adalet Bakanlığının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin birinci
fıkrası uyarınca, 07.11.2022 tarihli ve 94660652-105-45-15287-2022-Kyb sayılı evrakı ile
kanun yararına bozma istemine istinaden düzenlenen, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının,
05.01.2023 tarihli ve 2022/144584 sayılı Tebliğnamesi ile dava dosyası Daireye
gönderilmekle, gereği düşünüldü;
I. İSTEM
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 05.01.2023 tarihli ve 2022/144584 sayılı kanun
yararına bozma isteminin;
“Dosya kapsamına göre, hükümlünün iyi halli olmadığının tespitine dair adı geçen Ceza İnfaz
Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığının 08.03.2022 tarihli kararına
yönelik şikayette bulunulması üzerine, Manisa İnfaz Hakimliği tarafından; iyi halliliğe ilişkin
değerlendirmenin Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine
Dair Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde düzenlenen hususlar dikkate alınarak somut ve
denetlenebilir gerekçelerle yapılması gerektiği gerekçesiyle şikayetin kabulüne karar
verilmesini müteakip, merciince anılan karara karşı yapılan itirazın reddine karar verilmiş ise
de;
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un “Hükümlülerin
gruplandırılması” başlıklı 24 üncü maddesinde yer alan, “ (1) Hükümlüler; a) İlk defa suç
işleyenler, mükerrirler, itiyadî suçlular veya suç işlemeyi meslek edinenler, b) Aklî ve
bedensel durumları nedeniyle veya yaşları itibarıyla özel bir infaz rejimine tâbi tutulması
gerekenler, c) Tehlike hâli taşıyanlar, d) Terör suçluları, e) Suç örgütlerine veya çıkar amaçlı
suç örgütlerine mensup olan suçlular gibi gruplara ayrılırlar.'' şeklindeki,

Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair
Yönetmeliğin hükümlülerin gruplandırılması başlıklı 19 uncu maddesinde yer alan
''Hükümlüler, bulundukları veya gönderildikleri ceza infaz kurumlarında; a) İlk defa suç
işleyenler, mükerrirler, itiyadî suçlular veya suç işlemeyi meslek edinenler, b) Zihinsel ve
bedensel durumları nedeniyle veya yaşları itibarıyla özel bir infaz rejimine tâbi tutulması
gerekenler, c) Tehlike hâli taşıyanlar, ç) Terör suçluları, d) Suç örgütlerine veya çıkar amaçlı
suç örgütlerine mensup olan suçlular, e) Gözlem sürecinin devamına karar verilenler, gibi
gruplara ayrılırlar.'' şeklindeki,
Anılan Yönetmeliğin 24 üncü maddesinde yer alan ''..19 uncu maddenin birinci fıkrasının (ç)
ve (d) bentlerinde belirtilen suçlular ayrıca; a) Örgüt lideri olanlar, b) Aktif örgüt üyesi
olanlar, c) Örgütten ayrılanlar, ç) Tarafsız olanlar şeklinde gruplandırmaya tâbi tutulurlar..''
şeklindeki,
Bahsi geçen yönetmeliğin tanımlar başlıklı 1-i maddesinde yer alan '' İyi hallilik: Hükümlü
hakkında ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının
düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp
kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme
programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura
veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığına ilişkin olarak yapılacak
işlemlerde; katıldığı eğitim-öğretim ve iyileştirme programları ile sosyal ve sportif faaliyetler,
kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve
tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı
duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına
uyumu, aldığı ödüller ve disiplin cezaları dikkate alınmak suretiyle idare ve gözlem kurulunca
yapılan ve iyileşme düzeyini gösteren değerlendirmeyi..'' şeklindeki,
Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinde yer alan 1-
Hükümlülerden; a)…cezaları on yıldan az olanlar bir ayını, on yıl ve yukarı olanlar ise onda
birini kurumlarda infaz edip, iyi hâlli olan ve koşullu salıverilme tarihine yedi yıl veya daha
az süre kalanlar, b) Müebbet hapis cezasına mahkûm olup, koşullu salıverilme tarihine beş yıl
veya daha az süre kalanlar, c) Cezaları yüksek güvenlikli kapalı kurumlar veya diğer kapalı
kurumların yüksek güvenlikli bölümlerinde infaz edilenlerden toplam cezalarının üçte birini
bu kurumlarda iyi hâlli olarak geçiren ve koşullu salıverilme tarihine üç yıl veya daha az süre
kalanlar, açık kurumlara ayrılabilir. Açık kurumlara ayrılabilmek için, ayrıca; ç) Terör ve
örgütlü suçlardan hükümlü olup, mensup oldukları örgütten ayrıldıkları idare ve gözlem
kurulu kararıyla tespit edilenlerin koşullu salıverilme tarihine bir yıldan az süre kalması, şartı
aranır…'' şeklindeki düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde,
Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olanların açık ceza infaz kurumuna ayrılabilmeleri için,
koşullu salıverilme tarihlerine bir yıldan az süre kalması, mensup oldukları örgütten
ayrıldıklarının idare ve gözlem kurulu kararıyla tespit edilmesi ve iyi halli olmaları şartlarının
birlikte gerçekleşmesi gerektiği,
Somut olayda, Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu
tarafından, hükümlünün cezasının infazı sırasında, "…Şahıs ile yapılan tüm bireysel
görüşmeler değerlendirildiğinde ısrarcı ve manipülatif bir tutum ve davranış sergilediği,
yapılan iyileştirme planı kapsamında ıslaha yönelik tam bir uyum göstermediği izlenimi
oluşturması, ardef sonucu riskli kişilik kategorisinde orta düzeyde olması sebebiyle şahsın
tekrar suç işleme riski taşıdığı ve bir süre daha gözleme tabi tutulması gerektiği

düşünüldüğü,…Hükümlüye Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçundan verilen cezaya
istinaden, hükümlünün Bankasya hareketlerinin olduğu, Örgüt ile bağlantılı KHK ile
kapatılan aktif çalışanlar derneği kurucularından olduğu, bylock kullanım kaydının
bulunduğu, hükümlünün bylock kullandığı gibi örgüte üye yaptığı bir çok örgüt elemanına da
bylock yüklettiği gerekçeli kararda belirtilmektedir. Ayrıca hükümlüye Psiko Sosyal Servisi
tarafından düzenlenen raporda hükümlü ile yapılan görüşmeler sırasında hükümlünün işlediği
suçtan pişman olduğunu belirtmiş ise de bireysel görüşmeler de ısrarcı ve manipülatif tutum
ve davranışlar sergilediği, ıslaha yönelik uyum göstermediği bunun sonucunda olumsuz
görüşün bildirildiği göz önüne alındığında hükümlünün tahliye olması sonrasında topluma
uyum sağlamakta sıkıntı duyacağından hükümlünün koşullu salıverilmesinin uygun
olmayacağı kanaatine varılmıştır…" şeklinde değerlendirme yapılarak iyi halli olmadığına dair
kararın verildiği, söz konusu değerlendirmenin cezanın infazı sırasında idarece yapılan
gözleme dayanılarak somut olarak ortaya konulduğu anlaşılmakla, itirazın kabulü yerine
yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir.”
Şeklindeki gerekçeye dayandığı anlaşılmıştır.
II. GEREKÇE

1. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 ncu maddesinin, (1), (2) ve (3) ncü
   fıkraları;
   (1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden
   geçmeksizin kesinleşen karar veya hükümde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet
   Bakanlığı, o karar veya hükmün Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek
   Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirir.
   (2) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bu nedenleri aynen yazarak karar veya hükmün
   bozulması istemini içeren yazısını Yargıtayın ilgili ceza dairesine verir.
   (3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun
   yararına bozar.
2. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un "Hükümlülerin
   değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi" başlıklı 89 ncu maddesi;
   (1) Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz
   kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi
   niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği,
   uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar
   suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı
   hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en
   geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur.
   (2) Birinci fıkra uyarınca yapılacak değerlendirmede, infazın tüm aşamalarında hükümlülerin
   katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür ve
   sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile
   ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu
   pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu ve
   aldığı disiplin cezaları dikkate alınır.

(3) Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak,
yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten
öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde
imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna
ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye
ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet Başsavcısı veya
belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca, idare ve gözlem kuruluna
Cumhuriyet Başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve
Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından
belirlenen birer uzman kişi katılır.
(5) Kanunlarda iyi halliliğin arandığı durumlarda, hükümlülerin tutum ve davranışlarının
değerlendirilmesi bakımından bu madde hükümleri uygulanır.
(6) Açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın
infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin olarak tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen
hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri bir yılı geçemez.
(7) İdare ve gözlem kurulu tarafından yapılacak değerlendirmelere esas olacak ilkeler ve
kurulun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları ile tutum ve davranışları olumsuz
değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri yönetmelikle
düzenlenir."

3. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair
   Yönetmeliğin 16 ncı maddesi;
   "(1) Hükümlüler ceza infaz kurumlarında bulunduğu tüm aşamalarda; ceza infaz kurumlarının
   düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp
   kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme
   programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura
   veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında; idare ve gözlem
   kurulu tarafından, iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere bir değerlendirmeye tabi tutulur.
   (2) Yapılan değerlendirmede; infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı eğitim-
   öğretim, psiko-sosyal yardım ve destek programları ile sosyal ve sportif faaliyetler, kültür ve
   sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile
   ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu
   pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu,
   yükümlülüklerine riayeti, kurum güvenlik ve düzenine katkısı, aldığı disiplin cezaları ve
   ödüller dikkate alınır."
4. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair
   Yönetmeliğin 17 nci maddesi;
   "(1) Kurul kararları gerekçeli olarak yazılır; karara karşı başvuru yolu, merci, süresi ve şekli
   kararda açıkça belirtilir.
   (2) Açık ceza infaz (Değişik ibare: RG-10/11/2021-31655) kurumuna ayrılmaya, kalan
   cezanın denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infazına ve ceza infaz kurumundan doğrudan
   koşullu salıvermeye dair değerlendirmede hükümlünün iyi hâlli olmadığına karar verilmesi

durumunda, hükümlü hakkında yapılacak bir sonraki değerlendirme tarihi kararda açıkça
belirtilir. Yeniden değerlendirme süresi (Değişik ibare: RG-10/11/2021-31655) üç aydan az,
bir yıldan fazla olamaz. Hakkında olumsuz karar verilen hükümlü hakkında psiko-sosyal
yardım servisi ile eğitim ve öğretim servisince hazırlanan iyileştirme planı revize edilerek
hükümlüye tebliğ edilir.
(3) İdare ve gözlem kurulunun, açık ceza infaz kuruma ayrılmaya, kalan cezanın denetimli
serbestlik tedbiri uygulanarak infazına ve ceza infaz kurumundan doğrudan koşullu
salıvermeye esas olumlu iyi hal değerlendirmesini içeren gerekçeli kararı; 5275 sayılı
Kanun'un 107 nci maddesinin onbirinci fıkrasında yazılı “gerekçeli rapor” ile ilgili
yönetmeliklerde belirtilen “değerlendirme raporu” ve “iyi hal kararı” yerine geçer." Şeklinde
düzenlenmiştir.

5. Yasal mevzuat bir bütün olarak değerlendirildiğinde, 5275 sayılı Kanun'un 89 uncu
   maddesinin üçüncü fıkrası ile Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin
   Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 14 ncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca oluşturulan
   İdare ve Gözlem Kurulunun iyi hâl değerlendirmelerini yapacağının ve bu değerlendirmelerin
   5275 sayılı Kanun'un 89 ncu maddesi ile Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile
   Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 16 ncı maddesindeki düzenlemeler
   esas alınarak yapılması gerektiğinin hüküm altına alınmıştır.
6. İyi halliliğe ilişkin değerlendirmenin hükümlünün ceza infaz kurumlarının düzen ve
   güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp
   kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme
   programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura
   veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında, infazın tüm
   aşamalarında katıldığı eğitim-öğretim, psiko-sosyal yardım ve destek programları ile sosyal
   ve sportif faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı,
   diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri,
   işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum
   bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu, yükümlülüklerine riayeti, kurum güvenlik ve
   düzenine katkısı, aldığı disiplin cezaları ve ödüller dikkate alınmak suretiyle yapılması,
   yapılan değerlendirme sonucunda somut ve denetlenebilir, dosya içeriğine uygun takdir
   hakkının objektif ve yerinde kullanıldığını gösterecek nitelikte yeterli ve yasal gerekçe
   gösterilmesi ve karar verilmesi gerekmektedir.
7. Somut olayda, mevzuattaki yasal düzenlemeler dışına çıkılarak İdare ve Gözlem Kurulu
   kararında hükümlünün yargılandığı ve ceza aldığı dosyadaki delillerden ve örgüt içindeki
   konumundan bahsedilerek topluma uyum sağlayamayacağı yönünde kanaat oluştuğu ve
   değerlendirme yapıldığı anlaşılmıştır. İdare ve Gözlem Kurulu tarafından hükümlünün iyi
   halli olmadığına dair verilen kararda gösterilen gerekçenin dosya içeriğine uygun, yerinde ve
   yasal olmadığı belirlenerek hükümlünün şikayetinin kabulü ile İdare ve Gözlem Kurulunun
   08.03.2022 tarih ve 2022/1443 Karar sayılı kararının iptaline ve yeniden bir değerlendirme
   yapılarak karar verilmesine dair İnfaz Hakimliğince verilen karara karşı yapılan itirazın
   reddine dair itiraz merciince verilen kararda usul ve yasaya aykırılık görülmediğinden, haklı
   sebebe dayanmayan kanun yararına bozma isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.

III. KARAR,

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemi doğrultusunda düzenlediği
tebliğnamedeki düşünce yerinde görülmediğinden 5271 sayılı Kanun’un 309 ncu
maddesindeki koşulları taşımayan KANUN YARARINA BOZMA İSTEMİNİN oybirliğiyle
REDDİNE,
Dava dosyasının, Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına
TEVDİİNE, 03.03.2023 tarihinde karar verildi.