Ecrimisil veya diğer adıyla haksız işgal tazminatı; bir taşınmazın tasarrufta bulunma hak ve yetkisine sahip olmayan bir kişi tarafından, sahibinin rızası dışında kullanılması neticesinde doğan tazminattır. İntifadan men şartı, birlikte mülkiyet türleri kapsamında paydaşlar veya ortaklar arasında bir ecrimisil isteminin bulunması halinde söz konusu olmaktadır. Malik olmayan bir kimseden ecrimisil istenmesi için intifadan men şartına gerek bulunmamaktadır.
Mirasçılar arasında yaşanan sorunlardan biri de, miras kalan malların intikal veya paylaştırma yapılmaksızın bir kısım mirasçılar tarafından kullanılmasıdır. Miras kalan taşınmazların bir kısım mirasçılar tarafından kullanılması ve ürünlerinden yararlanmasına karşın, diğer mirasçıların bundan yararlanamaması ya da kendilerine pay verilmemesi durumunda, hakkı engellenen mirasçılar neler yapmalı ve hangi hukuki yollara başvurmalıdır?
Kendilerine murislerinden miras payı intikal eden mirasçılar, iştirak halinde malik olup, hisse paylaşımı yapılana kadar bu birliktelik devam etmektedir. Mirasçılar arasında iştirak halindeki mülkiyetin, hisseli mülkiyete geçmesi, taraflar arasındaki miras taksim sözleşmesi ile yapılabileceği gibi ortaklığın giderilmesi (izalei şüyu) davası ile de olabilir. Bu şekilde paylaşım yapılmaksızın mirasçılar arasındaki ortaklık uzun yıllar boyunca devam edebilmekte, bir kısım mirasçılar miras payını aşacak şekilde miras konusu bağ, bahçe, tarla, ev veya işyerlerini fiili olarak kullanırken, diğer mirasçılar bu kullanımdan mahrum kalmaktadırlar.
Mirasçılardan miras konusu taşınmazları kullanamayanların fiilen kullanan mirasçılardan, bu yararlanma bedelini (ecrimisil) talep etmeleri için, kullananları "intifadan men" etmeleri gerekir. Paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamayan paydaş, payını kullanmasına engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan her zaman payına vaki el atmanın önlenmesini ve/veya ecrimisil isteyebilir. Elbirliği mülkiyetinde de paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine ecrimisil davası açabilir. Geriye dönük olarak ecrimisil (yararlanma bedeli) talep edebilmek için intifadan men bildiriminin yapılması gerekmektedir. Kural olarak ecrimisil geriye dönük olarak 5 yılı kapsayacak şekilde talep edilebilir.
Kural olarak, kullanımdan men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil talep edemezler. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi için, ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanmak istediğinin davalı paydaşa bildirilmiş olması gerekmektedir. Uygulamada bu bildirim ecrimisil istenen tarafa noter aracılığı ile gönderilen ihtarname ile yapılmaktadır. İspat kolaylığı açısından en sağlıklısı da belirtilen şekilde bildirimde bulunmaktır.
Uygulamada intifadan men şartının yerine getirilmiş olması bakımından malikin eşyadan veya gelirinden yararlanmaya yönelik istemini davalıya yöneltmiş olması aranmaktadır. Nitekim, Yargıtay’a göre, intifadan men koşulunun gerçekleşmesi de, ecrimisil istenen süreden önce veya süre içinde davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanma isteğini davalı paydaşa bildirmiş olmasına bağlıdır.
Görüldüğü üzere, intifadan men şartının usulü, kendisinden ecrimisil istenen malike yönelik bir bildirimde bulunulmasıdır. Bu da genellikle ihtarname gönderilerek gerçekleştirilir. Ancak, yararlanma isteminin iletilmesi belli bir geçerlilik şekline tâbi değildir. Nitekim, Yargıtay’a göre, zilyetliğin korunmasına yönelik idareye yapılan başvurudan davalının haberdar olduğu tarih itibarıyla intifadan men şartı gerçekleşmiş sayılır. İspat şeklinin olup olmadığı hususu ise aşağıda ayrıca açıklanmıştır. İntifadan men şartının yerine getirilmiş olması için bildirim yeterlidir. Bunun için kuvvet kullanmaya veya taşınmazın bir kısmı üzerinde hâkimiyeti ele geçirmeye ya da fiilen davalıyı men etmeye gerek yoktur.
Bununla birlikte, davacının da taşınmaz üzerinde kullandığı kısım bulunması mümkündür. Bu takdirde, intifadan men şartının oluştuğundan söz edilemez.
İntifadan men şartının sağlandığı hususu ecrimisil isteyen kimse tarafından ispatlanmalıdır. Bu şart uygulamada sıklıkla noter aracılığıyla ihtarname gönderilerek yerine getirilir. Ancak, Yargıtay’a göre, ispat biçimi yalnızca ihtarnameye bağlı değildir.62 İntifadan men şartının gerçekleştiği iddiası, tanık dâhil her türlü delille ispatlanabilir.
Miras kapsamındaki kullanımlarda, bildirimde bulunmadan geriye dönük olarak diğer paydaşlardan ecrimisil talep edilemez. Ancak bu kuralın yerleşik Yargıtay içtihatları ile ortaya çıkmış bir takım istisnaları vardır. Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 09.06.2016 tarihli ve 2015 / 3581 E. – 2016 / 7039 K. Sayılı ilamında belirtildiği şekliyle bu istisnalardan bazıları şunlardır:
Yargıtay kararında belirtilen istisnaların varlığı halinde intifadan men koşulu aranmamaktadır. Bu nedenle, sayılan istisnalar dışındaki sebeplerin varlığı halinde intifadan men koşulunun gerçekleşmesi aranacak ve intifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası, her türlü delille kanıtlanabilecektir. (Yargıtay Hukuk Genel
Kurulunun 27.02.2002 gün ve 2002/3-131 E, 2002/114 K sayılı ilamı).
Yukarıda ecrimisil davalarında intifadan men şartı ve istisnaları konusu genel itibariyle açıklanmış olup bu hususlar somut olaya göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle hak kaybına uğramamak açısından avukat danışmanlığında hukuki sürecin yürütülmesi faydalı ve doğru olacaktır.