Günümüzde yaygın olarak kullanılan sosyal medya hesaplarından biri de Instagram’dır. Instagram aracılığı ile yapılan alışverişlerde tüketiciye genellikle değişim hakkı tanınırken iade yani cayma hakkının tanınmaması tüketicilerin sürekli olarak karşılaştığı en önemli sorunlardan birisi haline gelmiştir.
Mesafeli Sözleşme Olarak Değerlendirilmesi
Instagram aracılığı ile yapılan alışverişlerde tüketici ile satıcı arasında mesafeli sözleşme kurulması hususu meydana gelmektedir. Mesafeli sözleşmeler, tüketici ile satıcı arasında uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla (telefon, e-mail gibi) kurulan sözleşmelerdir.
Mesafeli Sözleşme konusu Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ‘Mesafeli Sözleşmeler’ başlıklı 48. maddesinin 1. fıkrasında tanımlanmıştır:
“Mesafeli sözleşme, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.”
İlgili kanun maddesi doğrultusunda uzaktan iletişim araçları (telefon, e-mail gibi) vasıtasıyla Instagram sayfalarından yapılan alım-satım işlemlerinin mesafeli sözleşmeleri oluşturacağı söylenebilecektir.
Mesafeli Sözleşmelerin Sonucu Olarak İade Hakkı
Taraflar arasında kurulan mesafeli sözleşmelerin sonucu olarak tüketicinin iade yani cayma hakkı doğmaktadır.
Bu husus yine Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 48. Maddesinin 4. Fıkrasında düzenlenmiştir:
“Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Tüketici, cayma hakkı süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.”
Kanun maddesi uyarınca açıkça görülmektedir ki, bir kişi cayma hakkı konusunda satıcı tarafından gerektiği şekilde bilgilendirilmiş ise Instagram alışverişi sonucu satın aldığı malın tesliminden itibaren on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin o malı iade hakkına sahiptir. Ancak tüketici, satıcı tarafından cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmez ise cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süre ile bağlı değildir. Bu durumda tüketicinin cayma hakkı, her halükârda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Dolayısıyla Instagram alışverişlerinde bulunan ‘Değişim var, İade Yok’, ‘İade Yoktur’, ‘Sadece Değişim’ Ya da ‘İade Edilemez’ şeklindeki ibarelerin herhangi bir hukuki geçerliliği bulunmamakla birlikte tüketicinin yasal hakkı olan iade hakkının da bu şekilde ya da yapılacak bir sözleşme ile sınırlandırılması mümkün değildir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, cayma hakkı süresi içinde malın mutat kullanımı yani usulüne uygun kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan, tüketici sorumlu değildir.
Instagram Alışverişlerinde İade
Instagram gibi internet alışverişlerinde tüketiciler kanunda belirtilen on dört günlük sürede içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin iade yani cayma hakkına sahiptir. Ancak tüketici, satıcı tarafından cayma hakkına yönelik olarak gerektiği şekilde bilgilendirmemiş ise cayma süresi 1 yıla kadar uzayacaktır.
İade hakkının Instagram satıcısı tarafından tanınmaması halinde, satıcı tarafından gönderilen fatura ve tüketicide bulunan diğer bilgi ve belgeler ile il veya ilçe tüketici hakem heyetlerine başvuru sağlanarak satın alınan ürünün iadesi gerçekleştirilebilecektir.
Yukarıda Instagram alışverişlerinde tüketicinin iade hakkı konusu genel itibariyle açıklanmış olup bu hususlar somut olaya göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle hak kaybına uğramamak açısından avukat danışmanlığında hukuki sürecin yürütülmesi faydalı ve doğru olacaktır.