Son dönemlerin popüler davası olmaya başlayan munzam zarar tazminat davaları ne anlama geliyor, nasıl yorumlanmalı, hangi davalar için munzam zarar davası açılabilir, munzam zarar davasında yetkili mahkeme neresidir? Zamanaşımı süresi ne kadardır?
Tanım :
Munzam Zarar; yeni kanun ifadesiyle aşkın zarar, para borcunun geç ödenmesi nedeniyle alacaklının uğradığı toplam zararın faiz ile karşılanamayan kısmıdır. Bu alacak asıl borçtan bağımsız olarak varlık kazanan bir alacaktır.
Munzam zarar Türk Borçlar Kanunu madde 122’de “Alacaklı, temerrüt faizini aşan bir zarara uğramış olursa, borçlu kendisinin hiçbir kusuru bulunmadığını ispat etmedikçe, bu zararı da gidermekle yükümlüdür.” şeklinde düzenlenmiştir.
Borçlunun temerrüde düşmesi durumunda kanun temerrüt faizi işletilmesi yolunu düzenlemiştir. Ancak bazı durumlarda temerrüt faizi tek başına zararları karşılamaya yetmemektedir. Bu nedenle kanun koyucu TBK 122’inci maddesinde “Aşkın Zarar” başlığı adı altında munzam zarar düzenlenmesine yer vermiştir.
MUNZAM ZARAR DAVASI AÇMAK İÇİN ŞARTLAR NELERDİR?
Aşkın zararın tazmininin talep edilmesi için ilk şart, borçlunun temerrüde düşmesidir. Ayrıca bu zararın temerrüt faizi ile giderilememiş olması gerekmektedir.
Aşkın zarar, kusura dayalı bir tazminat alacağıdır. Borcun tahsilinin gecikmesinde borçlunun kusuru yoksa aşkın zarardan bahsetmemiz mümkün olmayacaktır.
Borcun tahsili geciktiği için alacaklı zarara uğramış olmalıdır. Yani arada bir nedensellik bağı olması gerekmektedir.
Borçtan bağımsız olarak varlık kazanan bir alacak olması nedeniyle alacaklı dava açarken ayrıca munzam zarar talebinde bulunması gerekmektedir. Bu sebeple asıl alacak için yapılan icra takibi veya açılan bir dava söz konusu olsa dahi aşkın zararın tazmini talebi, ayrıca ya da asıl davayla birlikte istenebilir.
MUNZAM ZARAR DAVALARI HANGİ MAHKEMELERDE AÇILIR?
Özel bir düzenleme öngörülmediğinden genel görev kurallarına göre belirlenir. Dava konusuna göre değişmekte olup munzam zarar davaları genellikle Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılır. Munzam zarar tazminat davası, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin bulunduğu bölgedeki mahkemelerde açılır.
ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Zamanaşımı borcun nispi sona erme sebebidir. Munzam zarar, asıl borç ve temerrüt faizi yükümlüğünden farklı, temerrüt ile oluşmaya başlayan ve asıl borcun ifasına kadar artarak devam eden, asıl borçtan bağımsız, kanundan doğan yeni bir borçtur. Munzam zarar davasında zamanaşımı 10 yıldır. Zamanaşımının başlama tarihi, ilk alacak davasında karara bağlanan alacağın tahsil tarihidir.
ENFLASYON VE KUR DEĞİŞİMİ NEDENİYLE OLUŞAN ZARARLAR İÇİN MUNZAM ZARAR DAVASI AÇILABİLİR Mİ?
Enflasyon paranın alım gücünü azaltan ekonomik bir süreçtir. Günümüzde enflasyonun sonuçlarını daha çok hissettiğimiz açıktır. Hal böyle iken enflasyonun alacak üzerindeki etkisi bir merak konusu haline geliyor. İlk önce şunu belirtmek gerekir. Alacaklı, tahsil vaktine kadar paranın alım gücündeki değişimlerine katlanmakla yükümlüdür. Ancak borçlu temerrüde düşerse o andan itibaren paranın değerindeki düşüşlerden sorumlu tutulacaktır.
Güncel Yargıtay kararları ve doktrin görüşleri ışığında; belli aralıklarla enflasyonun yaşandığı ülkemizde ise munzam zarar davalarının açılmasının önünde hukuki bir engel bulunmamaktadır. Yüksek enflasyonun varlığı borç vermenin yükünü arttırırken, borçlunun temerrüde düşmesi haksız bir durumu ortaya çıkarıyor. Bu durum enflasyon ve borcun ödenmemesi ile birleştiği için alacaklı fazlasıyla zarara uğramış oluyor. Günümüz koşullarını düşündüğümüzde enflasyon, munzam zarar davası açmak için yeterli görünüyor.
Bir diğer konu ise kur değişikliğinden doğan değer kayıplarında aşkın zarardan söz edilip edilemeyeceğidir. Öncelikle şunu belirtmek gerekir. Tıpkı enflasyon durumunda olduğu gibi borçlunun temerrüde düşmesi ana şarttır. Kur değişikliğinde eğer zarar gören alacaklı, borcun zamanında ifa edilseydi bu parayla temerrüt faizinin üstünde bir getiri elde edeceğini ispat edebilirse bu zararını tazmin edebilir.