Ceza hukukunda kural, kişiye bir suçtan ötürü verilen hapis cezasının infazını cezaevinde yerine getirttirmektir. Ancak, bazı şartların gerçekleşmesi durumunda hapis cezasının cezaevinde infazı yerine, kişinin denetim altında izlenmesi suretiyle de cezaevi dışında cezasının infazına imkan tanınmıştır.
İşte, hapis cezasının ertelenmesi kurumu, mahkemede yapılan yargılama sonucunda sanık için belirlenen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir.
HANGİ HAPİS CEZALAR ERTELENEBİLİR?
Kanun koyucu ertelenebilecek hapis cezaları için belli bir süre öngörmüş olup buna göre;
TCK'nın 51/1. maddesinde ;
"İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır." denilmiştir.
Kanun maddesinde de belirtildiği üzere, yargılama sonucunda verilen ceza iki yıl ve daha az bir hapis cezası ise ancak o zaman erteleme kurumu gündeme gelir.
ADLİ PARA CEZASI ERTELENEBİLİR Mİ?
Kanunda sadece hapis cezaları için bir erteleme öngörülmüş olup, bu durumda adli para cezası ertelenemez. Adli para cezasının ödenmemesi halinde, adli para cezası hapse çevrilse bile yine de bu hapis cezaları da ertelenemez.
HAPİS CEZASININ ERTELENME ŞARTLARI NELERDİR?
Yargılama sonucunda ortaya çıkan hapis cezasının iki yıl ve altında olması erteleme için başlı başına yeterli olmayıp, TCK 51/1. maddesinde bazı şartlarda aranmıştır. Buna göre;
a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,
b) Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması, gerekir.
Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hakim kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir.
ERTELEME KARARIYLA SANIĞA YÜKÜMLÜLÜKLER GETİRİLEBİR Mİ?
TCK 51. maddeyle getirilen yükümlülüklere bakacak olursak;
Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.
Denetim süresi içinde;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine, mahkemece karar verilebilir.
HÜKÜMLÜ YÜKÜMLÜLÜKLERE UYMAZSA NE OLUR?
Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine infaz hâkimliğince karar verilir.
Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.
ERTELENEN HAPİS CEZALARI ADLİ SİCİL KAYDINDA GÖZÜKÜR MÜ?
Hapis cezasının ertelenmesi kararı Adli Sicil Kanunun 4. Maddesine göre Adli Sicile kaydedilir. Adli Sicil kaydına:
1)Denetim süresi,
2)Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,
3)Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar, yazılır.
CEZANIN ERTELENMESİYLE VE HAGB ARASINDAKİ FARK NEDİR?
HAGB' de, mahkeme yargılama sonucunda vereceği hükmün açıklanması geri bırakıp, devamında da sanığın denetim sürecini sorunsuz bir şekilde geçirmesi halinde açıklanması geri bırakılan hükmün hiç açıklanmamasıdır.
Cezanın ertelenmesi ise; mahkemece mahkumiyet hükmü verilmesi ile infazının denetim süreci ile yapılması ve sürenin tamamlanması ile bitmiş kabul edilmesi anlamına gelir.
HAGB kararı adli sicil haricinde ayrı bir sicile kaydedildiğinden, adli sicilde gözükmez. Cezanın ertelenmesi kararın da ise, hükümlü öngörülen denetim süresi sonunda ertelenmiş cezasını infaz kurumu dışında infaz etmiş olacağından, ertelenmesine verilen hüküm adli sicil kaydında gözükür.
HAGB kararı sanığın talebi ve onayı olmadan verilemez, ancak ertelemeye karar verilebilmesi için hükümlünün onayının alınması gerekmez.
CEZANIN ERTELENMESİ Mİ YOKSA HAGB Mİ DAHA LEHEDİR?
Adli sicile yansıma durumu nazara alındığında, HAGB cezanın ertelenmesi kurumuna göre sanığın daha lehinedir.
Yukarıda cezaların ertelenmesi konusu genel itibariyle açıklanmış olup bu hususlar somut olaya göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle hak kaybına uğramamak açısından avukat danışmanlığında hukuki sürecin yürütülmesi faydalı ve doğru olacaktır.