Hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesi CMK 231/5. maddesinde;
"Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder." şeklinde düzenlenmiştir.
Sanık hakkında mahkeme tarafından verilen cezanın kanunda öngörülen denetim süresi içerisinde sonuç doğurmayan, denetim süresi boyunca da kasıtlı bir suç işlemez ve getirilen yükümlülüklere de uygun davranırsa ceza kararını tamamen ortadan kaldıran ve davanın düşmesine yol açan bir kurumdur.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ UYGULAMA ŞARTI NEDİR ?
CMK 231/5. (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.
6. madde (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için;
a)Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
b)Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
c)Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. (Ek cümle: 22/7/2010 - 6008/7 md.) Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
Kanun metninden de açıkça anlaşılacağı üzere;
-Mahkemenin yaptığı yargılama neticesinde sonuç hapis cezası, 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası ise HAGB uygulanabilir. (Suçun taksirle veya kasten işlenmesi önemli değildir)
-Doğrudan verilen adli para cezalarında HAGB uygulanmasına rağmen, hapis cezasından çevrilen adli para cezaları için HAGB uygulanamaz.
-Sanığın daha önce kasten işlediği bir suçtan dolayı kesinleşmiş mahkumiyeti varsa hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.
- İşlenen suç nedeniyle mağdur veya kamu bir zarara uğramışsa, uğranılan bu zararın giderilmesi gerekir. Mağdurun uğradığı zarar tamamen değil, kısmen giderildiği takdirde HAGB kararı verilebilmesi için mağdurun HAGB kararı verilmesine rıza göstermesi gerekir.
-Mahkeme, sanığın duruşmadaki tutum ve davranışlarını, kişilik özelliklerini göz önüne alarak yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varırsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verir. Sanığın, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmesi gerekir.
CEZA MİKTARINA BAKILMAKSIZIN HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI VERİLEMEYECEK SUÇ VARMI DIR?
-Disiplin suçlarının ceza miktarı ne olursa olsun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. (26.02.2008 tarihinden önce işlenmişse hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanabilir)
-Karşılıksız çek keşide etme suçu, imar kirliliğine neden olma suçu, disiplin veya tazyik hapsi gerektiren fiiller,
-Anayasanın 174. maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar da HAGB uygulanmaz.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARINDA DENETİM SÜRESİ NE KADARDIR?
CMK 231/8. maddede (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) "Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur." denilmiştir.
Mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı vermesi halinde sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulur. 18 yaşından küçük çocuklar için denetim süresi 3 yıldır. Denetim süresi içerisinde yeniden kasıtlı suç işleyen sanık hakkında açıklanması geri bırakılan hüküm aynen açıklanır.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARINA KARŞI HANGİ KANUN YOLUNA BAŞVURULABİLİR?
CMK 231/12. maddede (Değişik: 28/3/2023-7445/21 md.) "Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir. İtiraz mercii, karar ve hükmü inceler; usul ve esasa ilişkin hukuka aykırılık tespit ettiği takdirde, gerekçesini göstererek karar ve hükmü kaldırır ve gereğinin yapılması için dosyayı mahkemesine gönderir." denilmiştir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı, kararın duruşmada öğrenilmesinden veya tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz makamı verilen kararı hem usul hem de esas yönünden inceleme yetkisine sahiptir.
CMK 268. Maddeye göre HAGB kararına itirazı incelemeye yetkili mahkemeler;
1- HAGB kararı, Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itirazı incelemeye yetkili mahkeme, o adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi’dir. Aynı adliyede Ağır Ceza Mahkemesi yoksa, Asliye Ceza Mahkemesi’nin yargı çevresinde bulunduğu Ağır Ceza Mahkemesi’ne itiraz edilebilir.
2-HAGB kararı, Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse, HAGB kararını veren mahkemeyi sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesi’dir.
HAGB kararına karşı kural olarak istinaf veya temyiz başvurusu yapılamaz.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI ADLİ SİCİL KAYDINA İŞLENİR Mİ?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, Adli Sicil Kaydı (Sabıka Kaydı) kayıtlarında görünmez. HAGB kararları, adli sicil kaydında bu hükümlere özgü bir sisteme kaydedilir. Bu nedenle e-devlet üzerinden alınan sabıka kaydında veya adliyeden alınan adli sicil kaydında HAGB kararı gözükmez.
Bu kayıtlar, hakim veya savcı tarafından bir soruşturma veya kovuşturma ile bağlantılı olarak CMK 231. maddede belirtilen yukarıda açıkladığımız hususların tespiti amacıyla kullanılabilir.
Yukarıda hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) konusu genel itibariyle açıklanmış olup bu hususlar somut olaya göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle hak kaybına uğramamak açısından avukat danışmanlığında hukuki sürecin yürütülmesi faydalı ve doğru olacaktır.